Panduan Ejaan Kimaragang - 2

Nunu tabar kinoruangan kiawi? Mokimaap tu oleed neduwan iti sulap ku. I janji ku manambung dit tuturan ku digulu nga oleed aso kinosunduron. Padka om nokosiwat oku biano maganda'a siti toruai, kayow maai daton sombungai nono kumembagu it tuturan nakatalib okukuro gama pongija boros dang Kimaragang.

Tupono: Intangai diko'o ad siba ong engin kow mogintong/mongulangkaji dit tuturan keeso Panduan Ejaan Kimaragang


3. Kata ganti nama dan Klitik Pronouns and Clitics

Lebih baik menulis kata ganti nama terpisah drpd perkataan sebelumnya.

It appears to be better to write pronouns separated from the previous word.

a). Koniab ot kinorikatan ku. || Siombo ot walay nu? || Ôodi ot gampa yo.

The clitic ‘i’ seems best joined to the previous word with a hyphen. Perkataan ‘i’ sebaik-baiknya ditulis dgn menggunakan sengkang.

b). Waro-i ot tulun silo. || Koongoy oku-i suuwab. || Silo-i i gampa nu.


4. Jenis b & d yg keras dan yg lembut Implosive Stops vs. ‘Regular’ Stops

Bagus membezakan jenis b & d yg keras (macam dlm Melayu) dan yg lembut (macam kebanyakannya dlm Kimaragang), tetapi tdk wajib.

It is good to distinguish the implosive from the non-implosive stops, but not essential.

Bagus menulis ‘b’ keras (yg sama dgn ‘b’ & ‘d’ Melayu) dgn ‘bb’ atau ‘dd’.

It is preferable to write non-plosive b & d with double letters ‘bb’ and ‘dd’.

a). obbuli/obuli


Ada perkataan yg sebutannya berbeza sedikit di antara Kota Marudu dan Pitas, seperti ‘taddaw’/tadlaw’. Ada beberapa pilihan cara mengeja perkataan ini:

There exists slight pronunciation differences between the Kota Marudu and Pitas dialects of Kimaragang for certain words, such as ‘taddaw’/‘tadlaw’/ ‘taglaw’. There are different ways these can be spelled:

b). tadaw/taddaw/tadlaw/taglaw || toddong/todlong

Saya cadangkan perkataan utk ‘hari’ itu dieja sebagai ‘tadlaw’, kerana ejaan ini boleh diterimapakai oleh kedua-dua dialek. Orang Kota Marudu boleh membaca ‘dl’ itu sebagai ‘dd’ (iaitu d keras). Orang Pitas boleh membacanya secara langsung.

I suggest that the best choice for the word ‘day’ is ‘tadlaw’, since this spelling can work well for both dialect. Kota Marudu people can read the ‘dl’ as the non-implosive ‘d’. Pitas people can read the sequence straightforwardly.

Boor

Kopiwosion. Aku po osombungan at tuturan pogija dang boros id Kimaragang biano ki oi kinoruangan kikiawi. Soopan ku i monuturan kembagu tu milom akow tiakan ong manasarok no osompipi ot 'kuuy' nopo isurung ku diko'o..haha

Engin oku momoros pasal dot boor biano tu madko osisiukan oku mambasa dat boor di Pinsan Mogoron id 'ruangan komen' blog di LM. Awasi obo ilo koreretan om asanong ilo tuni dat boor nga kenraradit dot ginawo tu aku i orotiyan kikiawi at rineet di pinsan..hehe. Ong engin kow mongilo, iti it boor dialo. Nga mogulu po om, ilo'o po daton nunu komoyoon dot boor. Gisom dit nelaan ku, iti retan nopo boor diti nga komoyoon dot peenangan (dati obo?) atau 'bidalan' ka bo ong Malayu dati ino. Pinsan Mogoron, banar kelo rineet ku dilo?

Tumanus kirow rombituan
nopondow kirow neon Kuala Lumpur
salong okuropit sid nontodonon
kakali a'olingan id pangandaman

(Boor di Pinsan Mogoron; sinamit ku mantad: Mickey's Corner: Redup Metrokota dan Dia yang Jauh dari KL)

Nunu ka bo komoyoon dat rangkap kumotolu dilo? nunu ot okuropit? nunu tarati "semantik" do'o diti? . simbaro oku po diko'o.

Bah, amu po kopitongkiyad tokow, agalai ku po iko'o duwo boor dang komoleengan. Pelo'on oku nunu tarati diti ki.

1. Tumbalang silod tupak pakalalampason
toronongo ku nogi misumpak ot rinimpot

2. Tiondop-ondop oku, kulubung do pilason
Aku po nondop nopulu no ingison.

Selamat berkimaragang semua!



Okukuro Ma Gama Mongija Boros Dang Kimaragang? - Tuturan Keeso

Kopiwosian. Salam pisambatan kembagu kuma'a id tensanan diko'o dit minanganu dot kosiwatan sumombol sitid beranda ku. Iti pomat ase'e totongo siti diti nga mogot no pisasambatan daton miabar-abar nunu nunu it kinowowoyoon daton pempasi sitid pomogunan.

Bah, padka om ogugumu no diri emot ku ot blog dang boros dot Kimaragang, nah, engin oku mitutukar dot pendapat kuma'a tongo kinoruangan kikiawi pasal dot okukuro gama mongija boros dang Kimaragang.

Waro pipiro 'peraturan ejaan Kimaragang' minaan atago dit tongo pangkaji baasa nga kasasalaan tu iti tongo urang putih nogi ot manaak daton dot peraturan ko tokow kondiri dit nosusu om nokotungkus diti baasa komoleengan daton ot mangkaji om mamaal dat peraturan. Bah, maai ka diko'o intangai ilo peraturan ejaan ad siba diti...osukung kow ko amu? Kongko yoku po minangatag diti ki...nanu ku mari mantad dat tongo pangkaji baasa iti. I Jim om I Paul obo. Kada kow oponingan mambasa ki...hehe.


Panduan Ejaan Dalam Kimaragang
Kimaragang Spelling Guidelines
Jim Johanssen
24-11-2007

(note: * marks incorrect spellings)

1. Bunyi e pepet dan e taling Shwa & e

Bunyi e pepet biasanya dieja dgn ‘o’ dlm semua bahasa Dusun. Bunyi e taling harus dieja dgn ‘e’.

The shwa sound (bunyi e pepet) is usually spelled with ‘o’ in Dusunic (and not ‘e’). The ‘e’ sound (bunyi e taling) should be spelled with ‘e’.

Bunyi e pepet Shwa sound:

a).Songindad-indad/Sengindad-indad* |Solimondut/Selimendut*/Salimandut*

monongiwan/menengiwan*

Bunyi e taling Sound of ‘e’:

b). weeg || mongoreet || sundeet || eelo/elo || iseeso

2. Vokal yg berbunyi panjang Long Vowels

Dalam semua bahasa Momogun, setiap kata dasar sewajibnya ada dua vokal. Jangan ejakan apa-apa kata dasar dengan satu vokal saja.

In Dusunic, all roots must have two syllables, or two vowels in them, without exception.

a). mongoreet; reetan/retan*

b). momoog; woogan/wogan*

c). manaaw; saawan/sawan*

Ada perkataan di mana vokal panjang dan vokal pendek membawa makna yg berlainan. Oleh itu, vokal panjang wajib dieja secara sistematik.

There are words where long vowels carry a different meaning than short vowels. Therefore, long vowels should be spelled systematically.

d). nakan; naakan: Nakan di tasu i kuuy nu. Naakan ku no i kuuy nu.

e). mogintong (‘tengok’); moogintong (‘tukang tilik’)

f). boli (kata dasar ‘beli’); booli (‘babi betina dewasa’)

g). tukad (‘tangga’); tuukad (‘pengorek ubi’)

h). tolu (‘tiga’); toolu (‘penumbuk padi’)


sombungan ku i kembagu....

Ponimpunan Pituturanan Boros Id Kimaragang

Yoku nopo diti, nosusu oku nopo mimang ko baasa mogulu nopo norongow om nelaan ku, iri no reetan dot boros dang Momogun Kimaragang. Nga, pun pogi masam keno, ogumu i ot boros id Kimaragang ot aku orotiyan banar om aku i elaan kikiawi. Nanasib peti tu amu i landu dot aso telalaan. Addi, iti neti tu kakali i balajar sampai tidino nunu nunu it amu po nelaan. Om nunu nopo it nelalaan ku no mantad, nah, inono ot mangan ku polombuso sitid blog ku diti.

Mogulu po om, pentutun oku dikoo do kondiri ku tu madko ogumu tongo kinoruangan song duduat isai oku ma diti om nokuro ilo blog ku tiiso (Really Living) tu mimising ko boros dang urang putih nopo pakayon ku. Bah, maai ku diko'o patarango bo.

I tadau kinosusuon ku, minaan oku di todu ku puranganai i 'Mimie' tu agayo banar kabarasan it pingas ku dit ragang oku po. oh romimi banar ot pingas ka daalo..hehe. Nah, nunu po notimporon i diri tongo tulun om tongo kinoruangan mongiloow dogon do Mimie sampai tadau biano nga kasasalaan tu nolingan tobo doalo potulis sid surat beranak ku iti ngaran ku diti...hahaha.

Salapas dit agagayo no sabat om kararati oku no diri, natambaan diri ot pongilaan dot baasa ku tu kelo oku diri dot boros dang Bahasa Malaysia. Anong nokotimpuun no sumikul do sikula randa, kongko momoros no kelo nga monulis sid BM nga obubuli diri. Om natambaan nono kembagu ot baasa ku tu nokotimpuun oku diri balajar monulis om momoros id urang putih sabat-sabat. Padka om tiya dit sikula randa okukudik po ot orotiyan ku id baasa kumotolu diti, nah, mimang ko longkobuyon oku po id boros dang urang putih obo tiya diri. Nga sera nokosuang oku dot sikula menengah (Ting 1-3), i nopo tongo buuk pakayon dagai balajar dot BI, Matematik, Sains om Bible nga minaan udaro mantad ad Singapura om tinulis sid boros dang urang putih. Ai bo...tabpom notigagang obo it ginawo ku pupuun po sumikul do sikula menengah tu aso tororotiyan ku nunu it maan pajaro di guru ya. Madko nododoliyan oku tiya diri tu milom po tu balajar dot Matematik om Sains sid baasa do tulun suai. Jadi, mau tidak mau ka di Malayu...napajal oku diri babanar gumusa dit nelalaan di sandad ku wokon sid kalas tu madko opurimanan ku dot sinda oku po yoku seso molowong amu karati dot baasa inggiris. Nokotimpuun oku po dot gumusa doalo amu diri milo pengkoyodon it laang ku. Sino no tinimpuunon ku diri dot lobi ogumu mongitung saralom dot urang putih mantad baasa Kimaragang om BM.

Nawi ot Tingkatan 5 ku, minanambung oku sumikul silod UiTM om pengkhususan nopo nanu ku nga Bahasa Inggeris (TESL). Songo po, nodurunan diri ot sera nopo mongitung om monulis oku nga milom po tu baasa dang urang putih ot mimbulai ad pomusaraan ku. Najangan tobo iti sambil nendorosi okoi dit pensyarah dagai. Ino nopo ino it tadau di keeso okoi nogi sid kuliah, tinaakan okoi no mantad warning dit pensyarah dagai dot subai ko momoros, monulis, mongitung om monginipi nga sid baasa dang urang putih kikiawi. Addi madakat 5 toon oku misikul silo, aku insan monulis dang baasa wokon sumalak ko dang urang putih. Surat sinta ku di muula nga boros dang urang putih nopo kabarasan. Ades...aso i dara tujuan ku dot mokimoyo diti nga kuoyon po dino ong waro no monokod dogon dot oruwoon. Kukuro kukuro poma nga aku i olingan ot nontodon ku om ino no sabap yoku nga engin oku i dot sumokubang pembulai om popotilombus diti baasa bansa daton, Momogun Kimaragang.

Gisom no siti tuturan ku biano...ayanan oku no diri manaip. Pisosopan kembagu tu milom ababasan kou mambasa.

Blog Baru Suara Baru...

Blog ini saya khususkan untuk usaha pengembangan bahasa dan budaya kimaragang termasuk mengetengahkan cerita/tangon di gulu-gulu yang selalu nenek-nenek kita cerita waktu kecil kita. Jangan sampai ditelan zaman. Selain itu, cerita-cerita santai, jenaka dan kisah rakyat sekitar masyarakat Kimaragang juga sekali sekala akan diselitkan. Semoga dengan wujudnya wadah baru seperti ini, akan merancakkan lagi dunia kimaragang yang semakin terkikis identitinya di kalangan generasi baru. Tidak ada niat untuk mahu bersaing dengan blog-blog Kimaragang lain yang sudah sedia ada cuma sekadar ingin menjadi penambah rasa kepada apa yang sudah terlebih dahulu mengorak langkah ke hadapan. Bersama dan bersatu kita memperkasakan bahasa dan budaya Kimaragang. Salam kimaragang untuk kimaragang.